El mio antihéroe favoritu

Ruben d'Areñes

Les páxines blanques

Premiu Fernán Coronas 2008

Uviéu, Trabe, 2009

     Enantes, cuando'l términu pirata yera lo que yera y nun s'añedíen axetivos como somalí o se lu emparentaba con descargues, y los pirates pasaben pel Cabu Bona Esperanza, poníen un aru na oreya p'alcordar tan grave trance; los miembros de les pandes d'América lleven escrito na piel, como tatuax, el nome o'l dibuxu que reprensenta a los compañeros cayíos.

      Rubén d'Areñes prefier escribir poemes.

      D'eso nos falen Les páxines blanques.

Esti llibru, compuestu por dieciséis poemes, ábrese con una declaración d'intenciones qu'asoma na pieza “Cicatrices”: “Miro'l mio propiu cuerpu/ desnudu,/ fechu d'años/ arrecostinaos/ que yo cunto/ inesactu/ en cicatrices. (...) Son elles/ les que me visten/ desnudu/ y reparten/ como hermanes/ el pesu de los díes.” Asina, yá se nos anticipa'l conteníu del poemariu: si naquel llibru al que tantu apegu-y tengo (foi'l primer volume de poesía n'asturianu que maqueté), Los veinticinco pasos (Premiu Nené Losada Rico) cada pasu correspuende a un poema y esti a un añu de la vida, equí Rubén d'Areñes presenta otra vuelta fechos cotidianos que rescamplen y trescienden pol so valir simbólicu, pola so concepción de que la vida va enllenándonos de muerte, matando aquelles lluces primixenies (Maxistral “Les lluces qu'apaguen”): aquelles fueyes blanques son cicatrices, “Son una páxina blanca/ acutada pa les esqueles.”

      Ún de los exes que-y da dinamismu al poemariu ye l'habilidá pa dir esgranando xuegos de pallabres, contrarios; los que tenemos el gustu de compartilu d'amigu en Facebook sabemos lo que dicimos. Los ue siguimos dacuando esi blogue tan abandonáu, sabemos que nun versu hai una conceición poética tremenda: “Llámo-y casa al sitiu onde/ menos tiempu paso”.

      Rubén d'Areñes ye una persona atacada d'inxeniu, una persona intelixente propicia al microrrellatu y al humor, que nos poemes llogra arricar dacuando una sorrisa amburada de tristura. Asina, “Cuando a ella-y duel” fala de la xenerosidá de quien sufre y ye quien a sorbatiar d'a poco'l dolor “pa que nada d'esi dolor salga”, de protexer hasta quien pue face-y dañu con tal de retenelu dientro.

      A Rubén d'Areñes duel-y la infancia perdida, esi terrén de la vida que disfrutamos ensin saber que lu vamos perder, ensin saber que la vida xuega con nosotros como una amante, como un gatu con un saltapraos.

      Rubén d'Areñes ye un antihéroe, y nun-y duel reconocélo: “Soi vulnerable, muncho (...)”; sabe que la vida arrinca lo meyor de nosotros, que nos va despoxando cola so rutina hasta convertinos nunos homes serios, con preocupaciones series, comunes, iguales, en serie. El poeta fálase a sigo mesmu na soledá acabante recuperar: “Pienses brevemente/ en nenos/con maletos y llagañes,/ almorzando delantre de ti,/ (...)/ pienses nuna muyer/ a la que beses a diario/ (...)/ y que se llame Lola,/ o dalgún nome qu'a ti/ te suene a muyer sumisa y feliz.”

      Esa ye la realidá anónima a la que-y queda por naguar y esperar a quien nun sabe vivir “con xente que nun te cobre/ por compartir cachinos de mentires/ contigo.”

      A esa patria perdida, a la neñez, namái que se pue tornar degolando'l puertu de l'alcordanza: “Mio madre corriendo delantre de min” (leit motiv qu'apaez tamién en Los veinticinco pasos) el poeta, en viendo la escena de xuegu d'una madre y un nenu recobra memoria del so pasáu: “Véola, / ye mio madre/ prestosa y nueva, echando una carrera conmigo”, y otra vegada esi xuegu infantil, esa anéudota cobra trescendencia simbólica: “inda güei hai díes/ que me dexa ganala, / ensin dicime pa ónde vamos.”; sicasí, la poca allegría recobrada d'eses visites fugaces a la neñez queden en penumbra porque l'autor guarda la consciencia de qu'a cada páxina blanca que se cubre con más muerte, ye mayor la distancia que permedia ente'l presente y la neñez.

      D'ehí que'l poeta, recobrando'l tópicu del ubi sunt, s'entrugue, dende la so perspectiva d'antihéroe, por ónde fueron les coses pequeñes, nún de los poemes que m'abulta más llíricu del conxuntu: “Les lluces qu'apaguen”.

       Nun s'entruga por grandes fechos, sinon pola lluz de la esperanza infantil: una lluciérnaga, los voladores, la lluna... P'acabar desendolcando nuna entruga que dexa'l posu amargosu nel alma y esnalando suave nel aire la rotundidá de la muerte: “¿Ónde van los pechos /desnudos cuando s'apaguen?”

      Nel estremu d'esa distancia recrea Rubén dAreñes el poema “Atapecer” (otra lluz qu'apaga, gastada d'esperanza y simbolismu, onde planea otra vegada la figura del güelu, prósimu a la muerte como finxu y güelpe rotundu de que la vida va en serio): “y al escurecer ves/ la memoria marchar/ como un nenu”; d'aende'l fechu de qu'en “Guerreros” esi fueu qu'ambura y quema y contra'l que se llucha nun seya otro que'l pasu del tiempu “(...) que nos quitaba/ tolo que nun sabíemos/ que nos pertenecía”; la perda de cuestiones elementales, intrescendentes que marquen la llende definitiva del pasu de la edá de nenu a la edá adulta: “Lo primero qu'escaecí”, diznos en “Medios de tresporte”, “foi cómo doblar curiosino'l / papel pa facer un barcu.”

      Sicasí, dacuando en vez, risonderu, fai un guiñu pa col humor de neñu y aquelles ambiciones que rescata: “Yo de grande/ voi ser cazador de relós,/ namás por pura venganza.”

     Los dos poemes finales producen un anticlimax.

     Fízonos baxar la guardia pa remachar un directu al cazu.

     Funcionen a la manera que funcionen los dos tercetos del sonetu: resumen y atropen los sentimientos que foron dexándose sentir nos poemes precedentes: “Les lléchares”, les mesmes plantes que nacen al pie de la tumba del güelu son les qu'arumaben los xuegos infantiles (xúnense asina, simbólicamente, la muerte del güelu y la de la infancia): “Miraben por nós/ les mesmes flores/ que guarden a los muertos”.

     “Esiliu” nun ye otro que la confirmación del estáu permanente nel que vivimos cuando abandonamos la neñez, y ye equí onde maxistralmente, escondiendo obviedaes, Ruben d'Areñes manexa los contrarios al dicinos que “busca escuridá/ humidanza”, sabedor de que neses marques abellúgase la vida, que no escrito, no pasao, ta la patria perdida, a la que, poema a poema, cicatriz a cicatriz, busca regresar.

     Abandónase nesti poema'l tonu cercanu que presidio'l poemariu, esi tu qu'alcuando ye'l propiu poeta, que se confunde cola persona amada, o con quien llee. Equí la distancia ye terriblemente llingüística; el poeta garra distancia de sigo mesmo: “El que punxo estes comes,/ el que punxo estos puntos,/ failo pa volver/ güei/ pa en casa.”

     Resulta, asina, un poemariu pensáu y trabayáu. Nun ye casual la disposición de los poemarios; el so tonu ye serenu, ensin estridencies. Posa y reposa'l poeta; piensa nesi tonu confidencial y amistosu; ye un tonu sentíu, pero non resentíu. Hai tantu reroche como gratitú. Hai una señaldá viva, non entregada, una señaldá concebida como una posibilidá na que se pue recrear y retornar a los momentos dulces.

     Hai, pese a too, presentíu, un camín de vuelta.